Archeologisch, bouwhistorisch en archiefonderzoek naar de bewoning aan het Steenschuur, ter plaatse van het voormalige Kamerlingh Onnes Laboratorium
Auteurs: C.R. Brandenburgh (red.), met bijdragen van: C.C. Bakels, C.R. Brandenburgh, E. Jacobs, R.M.R. van Oosten, E.D. Orsel, D.R. Stiller, E.T. van der Vlist
Jaar van uitgave: 2011
Dit onderzoeksrapport bevat de resultaten van de opgravingen bij het Kamerlingh Onnes Gebouw aan het Steenschuur.
In de zomer van 2001, voorafgaand aan de renovatie van het rijksmonument, voerde de gemeente Leiden een grootschalig archeologisch onderzoek uit aan de voorzijde van het gebouw, op de plaats waar nu een verdiepte fietsenstalling is gemaakt. Door de opgraving, het archiefonderzoek en het werk van allerlei specialisten hebben we een beeld gekregen van het leven aan het Steenschuur tussen 1250 en 1807. Het archeologisch onderzoek heeft aangetoond hoe het gebied veranderde van een ambachtelijk wijkje in de marge van de stad, naar een toonaangevende straat waar de rijkste bewoners van de stad woonden. Met de ontploffing van het kruitschip in 1807 kwam aan deze situatie in een klap een einde. De huizen werden door de kracht van de explosie vernield en moesten gesloopt worden. De vloeren en fundamenten bleven achter in de bodem, onder het gazon dat de voortuin van het laboratorium werd.
De bouwgeschiedenis van de huizen, de bewoners van het Steenschuur en hun levenswijze zijn vaak tot in detail tot leven te brengen. Vastgesteld kon worden dat de bewoning in dit deel van de stad ten minste 50 jaar eerder, rond 1325, is aangevangen dan voorheen gedacht. Bovendien werd mogelijk de oudste stenen woonhuisbebouwing van Leiden gevonden: funderingen, opgebouwd uit zogenaamde kloostermoppen, die waren gemetseld in Vlaams verband. Deze bouwwijze werd algemeen gebruikt rond 1300 maar verdween daarna vrij snel weer uit het bouwvakkersrepertoire. Hieruit blijkt dat de bodem nog steeds veel vragen, antwoorden en verrassingen voor ons verborgen houdt. Door opgravingen zoals die bij Kamerlingh Onnes Laboratorium kunnen we het verhaal van de ontwikkeling van de stad keer op keer bijstellen.
Download het onderzoek: hoge / lage resolutie