Een historische analyse van het Leidse straatbeeld
Unit Monumenten & Archeologie Gemeente Leiden
Esther Starkenburg
mei 2010
In dit rapport wordt onderzocht op welke wijze de openbare ruimte van Leiden in het verleden was ingericht. De vele foto’s, tekeningen en prenten van de Leidse straten die in bezit zijn van het Regionaal Archief Leiden hebben hiervoor als bron gediend. Op basis van dit beeldmateriaal kan geconcludeerd worden dat het straatbeeld tot de jaren dertig van de vorige eeuw bepaald werd door een samenhangende inrichting, die afgestemd was op de gebouwde omgeving. Deze samenhang droeg in belangrijke mate bij aan een rustig straatbeeld.
De bestrating, verlichting en het stadsgroen vormden de dragers van de openbare ruimte, omdat deze onderdelen alomtegenwoordig waren en vanwege de uniforme vormgeving. Ze brachten een heldere, eenvormige structuur aan in een zeer gevarieerde omgeving. De overige soorten straatmeubilair moeten als losse elementen worden opgevat, die ingepast werden in deze door de dragers bepaalde structuur.
Het rapport begint met een aantal stadsgezichten om de dragers en een aantal elementen integraal te introduceren. Vervolgens worden de drie dragers en de elementen alle afzonderlijk behandeld. De elementen komen in chronologisch volgorde aan bod, de vroegste objecten die in de straten verschenen zijn stadspompen, de laatste de stadsklokken. De analyse stopt in de jaren dertig van de vorige eeuw, toen de eenheid van de historische openbare ruimte uit elkaar viel, onder meer door de enorme toename van het straatverkeer.
Download het rapport 'De leegte ontleed'