Om de archiefstukken beter toegankelijk te maken, liet Erfgoed Leiden en Omstreken er scans, transcripties én samenvattingen van maken. Je vindt deze bestanden in het overzicht onder aan deze pagina.

Van haver tot buskruit en lonten
Alle stukken zijn gericht aan of opgesteld door het stadsbestuur. Al lezend krijg je een beeld van de veelheid aan zaken waar de bestuurders en militaire leiders zich mee bezig hielden vlak voor en tijdens het beleg. Zo beveelt het stadsbestuur dat nieuwkomers een eed van trouw moeten zweren. En het regelt op verzoek van de militaire leiders dat ruiters genoeg haver krijgen voor hun paarden. Ook komt er een onderzoek naar de hoeveelheid graan in de stad en moeten soldaten elke maand buskruit en lonten krijgen. Blijkbaar botert het niet altijd tussen de Leidse burgers en de in de stad gelegerde soldaten; de militair gouverneur en de stadsbestuurders roepen iedereen op elkaar niet te bevechten of lastig te vallen en kondigen strafmaatregelen aan.

Bekende en onbekende namen
In de stukken komen we een aantal bekende namen tegen. Bijvoorbeeld die van burgemeester Pieter van der Werf. Zijn handtekening staat onder een aantal stukken. Op 14 juni 1572 overhandigt hij een brief aan het stadsbestuur van een andere bekende: stadhouder Willem van Oranje. Die vaardigt daarin een aantal bevelen uit: gereformeerden moeten hun religie kunnen uitoefenen, zonder de andere godsdiensten te belemmeren. En de stad moet plundering en beroving van geestelijken, kerken en kloosters voorkomen. Een belangrijke rol is ook weggelegd voor de bekende stadssecretaris én stadsarchivaris Jan van Hout. In zijn bijna onleesbare handschrift schreef hij op verschillende stukken de besluiten van het stadsbestuur.
We komen ook minder bekende Leidenaren tegen, zoals Adriaen Fransz. Hij verwondde een van de in de stad gelegerde soldaten. Zijn weekgeld wordt daarom gebruikt om de soldaat schadeloos te stellen. Of de veehouder Willemsz, die bezwaar maakt tegen de hem opgelegde koebelasting. Hij legt in een briefje uit dat de vijand een aantal van zijn koeien heeft gestolen. Hij heeft dus minder koeien en zou dus ook minder belasting moeten betalen. Zijn bezwaar wordt toegekend.

Herkomst van de collectie Ramazzotti
Ramazzotti kocht de Leidse archiefstukken in de jaren 1930 in Barcelona, tijdens de Spaanse burgeroorlog. Van iemand die ze volgens hem in Manilla had verworven. Hoe de papieren daar terecht zijn gekomen, is nog een groot raadsel. Ze komen oorspronkelijk uit het Leids stadsarchief. Waarschijnlijk zijn de stukken daar al vroeg uit gehaald, mogelijk door stadsarchivaris Jan van Hout zelf. Op een van de documenten staat een aantekening uit 1621 van de Leidse geschiedschrijver Jan Jansz Orlers. Hij geeft daarin aan dat de stukken uit de nalatenschap van zijn oom komen: Jan van Hout. Verder zijn er aanwijzingen dat ze zich in de negentiende eeuw nog in Nederland bevonden. Na omzwervingen in Manilla en Spanje keerden ze in 1957 weer terug naar het Leids stadsarchief. Meer over de verwerving van de collectie is te lezen op pagina 22 van de publicatie (Mooier dan) de werkelijkheid, het beleg van Leiden in archief, beeld en bodem uit 2012.

Overzicht van de collectie Ramazzotti
Onderstaande tabel geeft een overzicht van alle archiefstukken uit de collectie Ramazzotti. In de eerste kolom staan de inventarisnummers, gevolgd door de beschrijving die gemeentearchivaris William Downer in 1959 maakte van alle documenten. In de laatste kolom vind je de bijbehorende bestanden per inventarisnummer: een scan, een transcriptie en een (webtoegankelijke) samenvatting.

	Stukken betreffende vergaderingen van het Gerecht
1	Agenda voor vergaderingen van het Gerecht, opgesteld door de secretaris Jan van Hout, ongedateerd (1 stuk) en 4 -19 juni 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
1a	Ordonnantie van de magistraat betreffende het afleggen van de eed van trouw aan de Koning en de Prins van Oranje door personen die van elders binnen Leiden komen. Met het formulier van de af te leggen eed, (1572?). 1572	scans transcriptie samenvatting
	Resoluties van het stadsbestuur inzake defensie, openbare orde, levensmiddelenvoorziening
2	Resoluties (van burgemeesters en Gerecht?) inzake visitatie en distributie van het koren, opstallen buiten de stad en paspoorten of certificaten voor goederenvervoer buiten de stad, (november 1573?). 1573	scans transcriptie samenvatting
3	Beschikking van de vroedschap op een verzoekschrift van de kapiteins van garnizoen, schutterij en burgerij aan de magistraat d.d. 11 februari 1574 inzake afsluiting van stadspoorten en watergaten, beëdiging van uit te zenden boden, censuur op de post, behandeling van gevallen van verraad, beroep op gouverneur en magistraatn en enkele andere aangelegenheden, (februari 1574). 1574	scans transcriptie samenvatting
4	Resoluties (van magistraat of vroedschap?) tot aanvulling van het vendel van wijlen Mr. Andries (Alertsz.) tot 150 man; dezen de eed van trouw af te nemen, met strafsancties; en nieuwe schansen aan te leggen onder beval van Henrick Pietersz. van Merenburch, 28 en 29 mei 1574.1574	scans transcriptie samenvatting
	Memories van militaire autoriteiten aan het stadsbestuur
5	Memorie (namens of van de gouverneur?) aan de burgemeesters inzake publikatie van het verbod na de avondklok herbergen te bezoeken, publikatie van maatregelen betreffende vrouwen van afwezige mannen, verstrekking van haver voor de paarden der ruiters en onderzoek naar de levensmiddelenvoorziening der burgerij, 5 augustus 1573. 1573	scans transcriptie samenvatting
6	Memorie (namens of van de gouveneur?) aan de magistraat inzake het maken van schoppen, houwelen en manden, het brengen van schepen in de stad, inspectie van graan in de huizen, onderzoek naar de gezindheid der kloosterlingen en verbod van bezoek aan herbergen na de avondklok, (zomer 1573?). 1573	scans transcriptie samenvatting
7	Memorie van of namens de gouverneur aan de magistraat tot uitvaardiging door gouverneur en magistraat van een strafverordening tegen handtastelijkheden tussen garnizoen en burgerij, 27 augustus (1573). In het Frans. 1573	scans transcriptie hertaling
8	Memorie (namens of van de gouverneur) aan de magistraat inzake inkwartiering, voorzieningen ten behoeve van de provoost en vrijdom van accijns, in het Frans, met beschikkingen in de marge, (1573). 1573	scans transcriptie hertaling
9	Memorie (namens de gouverneur?) aan de magistraat inzake onderzoek naar de hoeveelheden graan in de stad, de sleutels der poorten, faciliteiten voor een kruitmaker en verzoek om geld of proviand, 2 november 1573; met opgave der hoeveelheden graan, 3 november 1573. 1573	scans transcriptie samenvatting
10	Memorie van de gouverneur aan de magistraat inzake het zenden van werklieden ter verbetering van de Lammenschans, het verwijderen van voor de verdediging hinderlijke bomen en opstallen, de sleutels der poorten, het gebruik van schepen, het aanwerven van pioniers, bewapening van de bonwachten, faciliteiten voor en kruitmaker en vordering van paarden en wagens, 11 november 1573. 1573	scans transcriptie samenvatting
11	Memorie namens de gouverneur (aan de magistraat) inzake de controle op en het verstrekken van buskruit, 16 november 1573. 1573	scans transcriptie samenvatting
12	Memorie (namens de gouverneur?) aan de magistraat inzake verbetering der verdedigingswerken, opkomst van schutters en burgers, verwijdering van bomen en opstallen buiten de wallen en enkele andere aangelegenheden, (1573). 1573	scans transcriptie samenvatting
13	Verzoekschrift van de gouverneur aan de magistraat tot herroeping der tot mog toe gebruikelijke afgelegde eden, verwijdering van alle opstallen en boomgaarden in de onmiddellijke omgeving der stad tegen vergoeding, verschaffing van een slot en sleutel in verband met de stad uitgaande en binnenkomende personen en aflegging van eenzelfde eed van trouw door magistraat, schutterij en poorters, (1573). 1573	scans transcriptie samenvatting
14	Memorie van de gouverneur aan de magistraat inzake het dichten der watergaten, opbouwen van gebroken muren, bewaking van de Witte poort, inspectie door de kapiteins der schutterij over hun minderen, bevel aan de artillerie en voorzieningen aan de Zijlpoort, 3 december 1573. 1573	scans transcriptie samenvatting
15	Memorie (namens de gouverneur?) aan de burgemeesters om onmiddellijk een aantal mensen naar Lammen te zenden, (1573). 1573	scans transcriptie samenvatting
16	Memorie van de gouverneur Montigny aan de burgemeesters tot verstrekking van proviand aan een vendel militairen in verband met in de Lammenschans voorgevallen ongeregeldheden, 13 december 1573. 1573	scans transcriptie samenvatting
17	Memorie namens de officieren aan de burgemeesters inzake de wachten en de verdedigingswerken, (1573?). 1573	scans transcriptie samenvatting
18	Memorie van de gouverneur aan de magistraat inzake de wacht in de Witte poort onder kapitein Andries (Allertsz.), het openhouden van niet meer dan drie watergaten:Vliet, Galgewater en Nieuwe Rijn, het lichten van gezonken schepen en de bewaring van de sleutels der stadspoorten, 26 maart 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
18a	Memorie van de kapiteins van schutterij, burgerij en garnizoen aan de magistraat betreffende allerlei maatregelen ten behoeve van de oorlogsvoering, met appointementen, 15 juni 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
19	Memorie van de kapiteins aan het Gerecht inzake het dragen van wapens, het verwijderen van struiken en het lopen buiten de wallen, het maken van verschansingen en het afsluiten der watergaten, 24 juni 1574; met beschikkingen in margine, zelfde datum. 1574	scans transcriptie samenvatting
20	Memorie over distributie en gebruik van graan en het onbegaanbaar maken van wegen buiten de stad, (1574?). 1574	scans transcriptie samenvatting
21	Verzoekschrift van kolonel en kapiteins aan de magistraat inzake voorziening met munitie en het gebruik hiervan, 6 juli 1574; met beschikking in margine, zelfde datum, klad en net, beide getekend door Jan van Hout, stadssecretaris. 1574	scans transcriptie samenvatting
22	Memorie van de wachtmeesters aan de burgemeesters inzake de wacht, de artillerie en de opstallen buiten de wallen, 7 juli 1574; met beschikkingen met daarop margine, 8 juli 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
23	Memorie van de officieren over het nut van het houden 12 ruiters en paarden, nadat het Gerecht een verzoek hiertoe had afgewezen, (1574?). 1574	scans transcriptie samenvatting
23a	Memorie van coorstellen betreffende de gang van zaken in Leiden, met name de voedselvoorziening en verdediging, gedaan aan de magistraat, 10 november 1574. In het Frans. 1574	scans transcriptie samenvatting
	Stukken inzake handelingen met betrekking tot kerkelijke goederen en het gebruik van het zilver ervan tot het slaan van munten
24	Inventaris van de kerkelijke goederen van de Falide Bagijnenkerk, gevonden ten huize van de mater der bagijnen, opgemaakt door de schout Henrick van Brouchoven en de secretaris Jan van Hout, 30 november 1573; met machtiging van burgemeesters aan beiden tot verkoop van deze en andere geestelijke goederen ter secretarie berustende, 3 december 1573. 1573	scans transcriptie samenvatting
25	Machtiging van het Gerecht aan de vestmeesters Gijsbrecht Henricxz., scheepmaker, en Claes Adriaaensz. tot inventarisatie en veilingen van de roerende goederen afkomstig van de abdij van Rijnsburg, onder de rentmeester berustende, 4 december 1573. 1573	scans transcriptie samenvatting
26	Resolutie van het Gerecht om de schout Henrick van Brouchoven en de secretaris Jan van Hout te Machtigen om na te maken van een inventaris de roerende geestelijke goederen te veilen, getekend; G. Hoogheveen, 14 december 1573. 1573	scans transcriptie samenvatting
27	Verslag ten overstaan van 2 schepenen door Assuerus Onnentsz. van Montfoort van het omsmelten op last van de schout Henrick van Brouchoven en de secretaris Jan van Hout van het zilver afkomstig van de Falide bagijnen en van de Vrouwenkerk, 14 januari 1574. 1573-1574	scans transcriptie samenvatting
28	Staten van door Cornelils Michielsz. ontvangen gelden wegens verkoop van goederen van de Vrouwenkerk, de Hooglandse ker en het Catharinagasthuis, en van door hem verrichte uitgaven, (28 maart 1574 of later). 1574	scans transcriptie samenvatting
29	Verslag door Claes Ghijsbertsz. Coopal, goudsmid, van het omsmelten op last van de secretaris Jan van Hout van het zilver afkomstig van de Pieterskerk,om er munten van te slaan, 28 juni 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
30	Bewijs van ontvangst door Claes Ghijsbertsz. (Coopal) , goudsmit uit handen van de secretaris Jan van Hout van zilver om er munten uit te slaan, 8 juli 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
31	Aantekeningen betreffende het afgeven door het stadsbestuur aan Claes Ghijsbertsz. (Coopal), goudsmit, van zilver om er munten van te slaan, 19 juli 1574 en ongedateerd. 1574	scans transcriptie samenvatting
32	Rekening en verantwoording door Claes Ghijsbertsz. Coopal, goudsmit, wegens het slaan van zilveren munten, opgemaakt door Jan van Hout, 1 augustus 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
33	Staat van kosten van het smelten van zilver en van het slaan van munten door Claes Ghijsbertsz. (Coopal) en Claes van Noorde, (zomer 1574). 1574	scans transcriptie samenvatting
34	Nota wegens aan de stad geleverde goederen en verrichte werkzaamheden m.b.t. het omsmelten van zilver door Quieryn Janzsz., Domenicus Gherytsz., Jan Luycasz. en een ander, (1574). 1574	scans transcriptie samenvatting
	Stukken betreffende inkomsten van het stadsbestuur
35	Verklaring afgelegd door Willem Dircxz. Visscher, ontvanger van de kapitale impositie en andere inkomsten, ten overstaan van de schout Henrick van Brouchoven en de schepen Pieter Pieter Jorisz., dat hij geen verdere betaling kan krijgen en de restanten overdraagt aan zekere commissarissen, 17 december 1573; met akte van goedkeuring door de vroedschap, 8 februari 1576; met een aantekening over Henrick van Brouchoven aangesteld als ontvanger van een kapitale impositie ten laste van de rijkste inwoners, ingesteld door Jhr. Arnoult van Dorp, commissaris van de Prins van Oranje. 1573-1576	scans transcriptie samenvatting
36	Staat van door schepenen uit de Weeskamer gelichte penningen, 2 maart 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
37	Staten van munten van de lombardsknecht en van Gerrit Melisz. [van Hoogeveen?], 26 maart 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
38	Bezwaarschrift van een veehouder bij Leiden tegen een aanslag in een heffing wegens het bezit van koeien, 31 juli (1574). 1574	scans transcriptie samenvatting
39	Voorstel tot het vinden van geldmiddelen om het papieren geld en andere schulden der stad in te lossen; met de beslissingen der vroedschap in margine, (zomer 1574). 1574	scans transcriptie samenvatting
40	Aantekeningen door Jan van Hout betreffende een aantal beroepen en belastingen of regognities door de beoefenaren daarvan te betalen, (1574?). 1574	scans transcriptie samenvatting
	Stukken betreffende uitgaven van het stadsbestuur
41	Staat van betalingen gedaan door Dirck van Kessel, rentmeester van de abdij van Rijnsburg, op 16 november 1573 wegens het binnen de stad halen van hooi voor de ruiters op 15 november; met mandaat van de burgemeesters aan de thesaurier (extra-ordinaris) tot betaling aan eerstgenoemde van £23-16-6, 17 november 1573. 1573	scans transcriptie samenvatting
42	Mandaat van de burgemeesters aan de thesaurier (extra-ordinaris) tot betaling van £14-15-0 aan Gerrit Claesz. Geltelubber, Symon Cornelisz. Vogelaar en Symon Pietersz. Bom wegens het binnen de stad halen van vier schepen met hooi, met kwitantie, 24 december 1573. Hieraan vastgecht een reçu van Jaeques Waelborch, fourier, voor ontvangst van het hooi, 21 november 1573. 1573	scans transcriptie samenvatting
43	Aantekeningen van kosten o.a. inzake van en bezetting van de Lammenschans, (1573?). 1573	scans transcriptie samenvatting
44	Mandaat van de burgemeesters aan de thesaurier (extra-ordinaris) tot betaling van £75 aan Jhr. Willem van Dorp voor een week haver voor de paarden van zijn kornet, met kwitantie; beide 9 januari 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
45	Staten van betalingen gedaan door Mr. Reyer Jansz., waard in de Meermin, op 5 en 14 januari en 12 maart 1574 wegens het binnen de stad halen van hooi voor de ruiters op 4 resp. 9 januari en 9 maart; met mandaten van de burgemeesters aan de thesaurier (extra-ordinaris) tot betaling aan eerstgenoemde van £91-6- resp. £ 124-12-0 en £ 102-15-0, 6 en 15 januari en 1574 en 12 maart. 1574	scans transcriptie samenvatting
46	Aantekeningen van diverse inkomsten en uitgaven van de stad, (1573). 1573	scans transcriptie samenvatting
47	Kladaantekeningen van financiële aard, 26 maart 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
48	Kwitantie van 4 personen wegens door Cornelis Michielsz. verkochte goederen, 15 april 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
	Andere stukken van financiële aard
49	Proces-verbaal van eedsaflegging door 16 personen wegens het bakken van brood door hen van meel van stadswege verstrekt, 24 januari 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
50	Missive van de burgemeesters (aan de Gouverneur?) inzake paspoorten en verbetering van de verstandhouding tussen de gouverneur en de magistraat, 12 februari 1573 (1574?). Concept. 1573	scans transcriptie samenvatting
51	Instructie en eed voor de vrijbuiters, concept, met salarislijst voor enige rubrieken van militairen, 5 juni 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
	Stukken vóór het eerste beleg
52	Memorie namens de Prins van Oranje van 14 juni 1572, door Pieter Adraensz. aan de vroedschap overhandigd, tot herstel der schutterijen; afneming van eden van trouw aan Koning èn Prins van Oranje; afstand van de voornaamste kerk aan de Hervormden; mobilisatie der omliggende dorpen; vergadering met de steden en ridderschap van Holland en onmiddellijke financiële steun aan deze; verhindering van plundering; verzegeling en inventarisatie der goederen van uitgewekenen; en plaatsing der militairen onder krijgsrecht, 2 juli 1572. 1572	scans transcriptie samenvatting
53	Lijst van 16 personen door het gerecht aangeslagen voor een gedwongen lening van 100 pond of 50 per persoon, ten einde de monstering van de soldaten in garnizoen liggende te betalen; 24 oktober 1572. 1572	scans transcriptie samenvatting
	Diversen
54	Verzoekschrift van Pieter Gerritsz., scheepmaker, aan de magistraat om meer vergoeding dan hij ontvangen heeft voor door hem van stadswege ondernomen tochten o.a. naar Gouda en Rotterdam; met apostillen getekend door J. van Hout gedateerd 24 en 25 juni 1574. 1574	scans transcriptie samenvatting
55	Inventaris van de stukken behorende tot de collectie Ramazzotti, (ca. 1800). 1790-1810	scans transcriptie
56	Inventaris van de collectie Ramazzotti met inleiding en index op persoonsnamen, 1959. 1959	scans

Transcripties: Lucas Bakkum, Hermine van Deudekom, Hans Disselveld, Cor de Graaf, Micky Groen, Petra van der Heijden, Léon van der Hoeven en Martin Hooymans
Redactie transcripties: Léon van der Hoeven
Samenvattingen: Léon van der Hoeven
Redactie samenvattingen: Erfgoed Leiden en Omstreken. 
De scans en de webtoegankelijke samenvattingen zijn gemaakt met steun van het Theo Schelhaasfonds, beheerd door de Historische Vereniging Oud Leiden (HVOL).