GT_1119 Foto Ben Veldstra


Foto W. Devilee

Trapgevel uit de tweede helft van de 17de eeuw, met in de borstwering van de eerste verdieping een gevelsteen met het opschrift: LORENTZ.

Hendrik Antoon Lorentz (Arnhem, 18 juli 1853 – Haarlem, 4 februari 1928) was een van Nederlands grootste natuurkundigen en winnaar van de Nobelprijs voor de Natuurkunde 1902. Hij ontving de Nobelprijs samen met Pieter Zeeman voor hun onderzoek naar de invloed van magnetisme op spectraallijnen: het Zeemaneffect. Lorentz deed vooral theoretisch onderzoek naar de elektromagnetische eigenschappen van materie: zijn elektronentheorie.
Hij werd in 1877 in Leiden benoemd als eerste hoogleraar theoretische natuurkunde. Een gedeelte van zijn tijd als hoogleraar in Leiden woonde hij met zijn familie in dit huis.
Aletta Lorentz-Kaiser, zijn vrouw, probeerde samen met zoveel mogelijk echtgenotes van Leidse professoren - toen nog alleen mannen - hen over te halen de vrouwenemancipatie te steunen.
Zij zette zich ook op allerlei andere terreinen in om de positie van de vrouw te verbeteren. Zij was jarenlang voorzitter van de Leidse afdeling van de 'Algemeene Nederlandsche Vrouwenvereeniging Tesselschade'.
Deze vereniging wilde dat vrouwen uit betere kringen een inkomen zouden kunnen verdienen. Deze vrouwen maakten handwerk en door dit te verkopen, zouden ze financieel onafhankelijk kunnen worden.
Tevens zette zij zich in voor Leidse kinderen. Zij gaf in 1904 de aanzet tot de oprichting van een volksspeeltuin en nam zitting in het bestuur van de vereniging.
De volksspeeltuin moest toegankelijk zijn voor de leerlingen van de scholen voor on- en minvermogenden van alle gezindten . De speeltuin kwam op het Raamland bij de Hoge Rijndijk.

In 1906 kreeg Lorentz zijn eigen instituut na inspanningen van Kamerlingh Onnes (die hij uit zijn HBS-tijd kende) en na het dreigement een positie in München te accepteren als zijn onderwijslast niet zou verminderen.
Tot 1912 -toen de familie naar Haarlem verhuisde- woonde Lorentz in dit ruime oude huis aan de Hooigracht.
In deze periode logeerde Einstein hier regelmatig.

Bronnen:

Jaarboek Dirk van Eck 2011, Agnes van Steen, 'vol moed en blakende van ijver'
Aletta Lorentz-Kaiser en de vrouwenbeweging in Leiden (1881-1912) blz. 124
Wikipedia

Dit verhaal is opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Zie verder colofon