....
GT_1516, GT_1517, GT_1518

De eerste bewoner van het nieuwe pand aan de Stationsweg was de opdrachtgever dr. Arnold Willem Kroon, leraar aan de HBS, van 1897 tot 1902 wethouder Voorbereiding Onderwijszaken in Leiden en vanaf 1899 directeur van de Leidse Schilder & Tekenacademie 'Ars Aemula Naturae'.
Hij was met zijn vrouw Alida de Koning en zoon Just Emile overgeschreven vanaf de Papengracht 6 op 21 mei 1897.
Just Emile bleef tot 1951 in het huis wonen. Het grote huis aan de Stationsweg werd te onpraktisch en Kroon vertrok naar Oegstgeest waar hij op 8 december 1956 overleed.
Huisnummer is nu 25 maar voor de omnummeringen voor 1890 was het 15- 17-19 en later 23-25-27. Na 1896 werd het definitief 25.
Deze stadsvilla dateert uit de tijd waarin de Stationsweg nog deel uitmaakte van een deftige buitenwijk. De meeste villa's zijn nu verdwenen. Dit overgebleven huis is uitgevoerd in een uitbundige renaissancistische vormentaal. De begane grondzone bestaat uit een natuurstenen rustica, terwijl de bovenbouw is opgetrokken uit felrode baksteen met natuurstenen ornamenten en omlijstingen. In de voorgevel ligt het accent op het rechterdeel van het huis, met een forse driezijdige erker op de begane grond. In de voorgevel zijn alle ornamenten, reliëfs en lijsten boven de begane grond uitgevoerd in zandsteen, in de achtergevel en zijgevel in pleisterwerk.
De rijkdom van het exterieur is in het interieur voortgezet in de vorm van marmeren vloeren, eikenhouten lambriseringen, schouwen en stucplafonds.
Bijzonder is de schouw in de studeerkamer, die voorzien is van een Jugendstil tegeltableau uit omstreeks 1897 van de Haagse plateelfabriek 'Rozenburg'.
Het poortje naast de villa leidde oorspronkelijk naar de grote tuin achter het huis, waarin na 1951 een complex kleine woningen voor alleenstaanden werd gebouwd, ‘t Paviljoenshof.

Er blijken in 1890 en in 1896 twee vernummeringen te zijn geweest waardoor verkeerde conclusies zijn getrokken. Ook de Kaart der Stad Leiden van H.L.A. van Campen uit 1879 (ELO, PV459) is daar debet aan, want die geeft weliswaar precies de perceelgrenzen van 1879 weer maar de (later) erbij geschreven huisnummers dateren uit de periode 1890-1896! Ik ben dit enerzijds op het spoor gekomen doordat volgens de kaart van Van Campen het hoogste nummer aan het Leidse deel van de Stationsweg 35 is, maar het hoogste huisnummer vóór 1890 volgens het bevolkingsregister en andere bronnen 29 was. Anderzijds ontdekte ik dat de afzonderlijke en totale oppervlakte van de in 1887 verkochte percelen Stationsweg 23-29 (totaal 11.48 are) helemaal niet overeenkomt met het vermeende perceel, dat in 1818/1832 een oppervlakte had van 16.58 are (sectie A no.'s 190-191).

De afgelopen dagen ben ik intensief bezig geweest om alle bronnen (kaarten, bevolkingsregister, advertenties enz.) op een rijtje te zetten en dat is me gelukt. Hierbij stuur ik je een pdf met het resultaat: een overzicht van de huisnummering van het Leidse deel van de Stationsweg (het Oegstgeester deel had ik al maar dat is hier niet relevant).
Met dit overzicht in de hand blijkt het opeens veel logischer te zijn dat Stationsweg 23-25 en 27-29 in 1887 gesplitst verkocht werden. Op de locatie Stationsweg 23-25 is namelijk in 1888 café 'De Zwarte Ruiter' gebouwd (aanbesteding op 8.12.1887; zie LC 28.11.1887, p. 3, en 1.12.1887, p. 3), ontworpen door W.F. van der Heyden. Dit café werd op 16.7.1888 geopend (zie LD 16.7.1888, p. 1 en 4). Sinds 1896 is het adres Stationsweg 29-29a en sinds 1921 is hier café 'Eigenzorg' gevestigd. Omstreeks 1930 was dit perceel (sectie A no. 984) een filiaal van de N.V. Rutten's Bierbrouwerij 'De Zwarte Ruiter' (zie bijv. LD 17.5.1934, p. 1).
Ook Stationsweg 27 en 29 (oud) zijn na 1887 altijd bij elkaar gebleven. In 1950 werd hier een winkel met werkplaats met twee afzonderlijke bovenwoningen Stationsweg 31-33 gebouwd (zie Bouwregister gem. Leiden), waarin de bromfietshandel L.W.F. van der Steen kwam (zie LD 21.5.1952). In 1977 werd Stationsweg 31-33 gesloopt, verheeld met Stationsweg 35 (tot 1.8.1896 op Oegstgeester grondgebied gelegen), en is hier het nieuwe bankgebouw van ABN-AMRO neergezet (zie Bouwregister gem. Leiden).

Wat het huidige pand Stationsweg 27 betreft (ons hoofdonderwerp), daar stond vroeger het koffiehuis 'Eigenzorg' van de wed. J.J. Couvée dat op 25.11.1849 (toen het adres nog Heereweg 21 luidde) geopend werd (zie bijgevoegde advertentie uit LC 26.11.1849, p. 4). Latere uitbaters waren o.a. J.H. Beinvoort & Zn., J. Baër, J.N. Seljée, C.H. de Bolster, I. de Haan en W.P. Rosier. Op 24.4.1891 werd de 'koffiehuis-inventaris' in het openbaar verkocht (zie LD 20.4.1891, p. 3), waarna C. van Hensbergen het koffiehuis in mei 1891 opnieuw opende onder de naam 'Zuid-Hollandsch Koffiehuis' (zie bijgevoegde advertentie uit LD 30.5.1891, p. 6). Het toenmalige adres was Stationsweg 29. Zoals je al weet werd het koffiehuis (toen weer aangeduid als 'Eigenzorg') samen met het aangrenzende pand Stationsweg 27 (oud) op 8.12.1894 in het openbaar verkocht aan W.A. van Lith voor f 18.650,-. De heer W.A. van Lith is dus wel een sleutelfiguur in dezen; mogelijk heeft hij toentertijd ook Stationsweg 23 en 25 (oud) aangekocht. Het koffiehuis 'Eigenzorg' werd in 1895 gesloopt en in 1896 is hier het huidige pand Stationsweg 27 neergezet. Het is nu trouwens ook te begrijpen dat het aangrenzende café op Stationsweg 29 (nieuw) vanaf Pinksteren 1905 'Nieuw Eigenzorg' is gaan heten (zie LD 13.6.1905, p. 4), zij het dat men vanaf 1921 het voorvoegsel 'Nieuw' weer heeft weggelaten.
Het perceel Stationsweg 27 (oud) werd verheeld met Stationsweg 23 en 25 (oud) en hier is in dezelfde tijd villa 'De Kroon', thans Stationsweg 25, verrezen.
Het perceel Stationsweg 21a (oud) is apart gebleven en hier kwam het huidige pand Stationsweg 23 (thans Thais restaurant).

Dit verhaal is opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Zie voor meer informatie ons colofon.