Verhaal: De tulp: van manie tot menu
- Hillegom
- Leiden
- Geschiedenis 1601-1700
- Geschiedenis 1701-1800
- Geschiedenis 1801-1900
- Geschiedenis 1901-1950
- Geschiedenis 1951- heden
- Gebouwen
Artikel, eerder verschenen in Leven! (lente 2010), over de geschiedenis van de tulp in Leiden
De eerste tulp in Leiden
Molens, klompen en tulpen, daar staat Holland om bekend. De eerste tulp in Nederland kwam echter uit Turkije. De plantenkundige Carolus Clusius legde in 1594 een botanische tuin aan in Leiden. Hij kreeg zijn eerste tulpenbollen via via van de Ottomaanse sultan Suleyman. Sultans droegen deze bloem vaak in hun tulband als symbool voor hun adellijke afkomst. Het woord ‘tulp’ is ook een afgeleide van ‘tulipan’, wat tulband betekent. Clusius zette een hekje om zijn kostbare tulpenbollen, maar dat was niet toereikend. Er werden toch tulpen uit zijn hortus gestolen.
Op deze kopergravure uit ongeveer 1700 is het omheinde gedeelte van de hortus, waar de tulpen stonden, goed te zien.
Tulpenmanie
De exotische bloem was een gewild handelsartikel. Al snel ontstond er een heuse tulpenmanie. De bollen wisselden al van eigenaar voordat ze bestonden. Op het hoogtepunt in 1636 liep de prijs voor een enkele bol op tot de prijs van een huis.
Naar de bollen!
De hyacint nam in de 19e eeuw de populaire plaats van de tulp in en toen ontstond een kleine hyacintenmanie. De kleurige velden met tulpen, hyacinten en andere bloemen waren een vrolijk beeld in de lente. In de 19e eeuw kwam het bollentoerisme op gang. In 1860 werd in Haarlem de Koninklijke Algemene Vereeniging voor Bloembollencultuur (KAVB) opgericht om de belangen van kwekers en handelaren te behartigen. Rond 1900 werden de eerste bloemencorso’s gehouden, bijvoorbeeld in 1896 in Lisse en in 1904 in Hillegom en Leiden.
Voedzamer dan aardappel
In de 17e en 18e eeuw waren tulpenbollen misschien een luxeproduct, rond 1930 was er sprake van overproductie. De overheid besloot tot sanering, waarbij een derde van de bollen werd vernietigd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een heel andere kant van de tulpenbol ontdekt: hij was eetbaar. De export lag stil, dus tulpenbollen waren goedkoop te krijgen. De bitterzoete bollen waren zeer voedzaam en ze waren al na 7 minuten koken gaar.
Op 15 januari 1945 schreef de Leidenaar Kasten dit in zijn dagboek over o.a. de tulpenbollen.
Na de Hongerwinter konden de bollen weer bloeien. In 1947 was het eerste bloemencorso van de Bollenstreek en twee jaar later werd voor het eerst een openlucht bloemententoonstelling gehouden in de Keukenhof.
Prentbriefkaart van de tulpenvelden in Hillegom
Molens, klompen en tulpen, daar staat Holland om bekend. De eerste tulp in Nederland kwam echter uit Turkije. De plantenkundige Carolus Clusius legde in 1594 een botanische tuin aan in Leiden. Hij kreeg zijn eerste tulpenbollen via via van de Ottomaanse sultan Suleyman. Sultans droegen deze bloem vaak in hun tulband als symbool voor hun adellijke afkomst. Het woord ‘tulp’ is ook een afgeleide van ‘tulipan’, wat tulband betekent. Clusius zette een hekje om zijn kostbare tulpenbollen, maar dat was niet toereikend. Er werden toch tulpen uit zijn hortus gestolen.
Op deze kopergravure uit ongeveer 1700 is het omheinde gedeelte van de hortus, waar de tulpen stonden, goed te zien.
Tulpenmanie
De exotische bloem was een gewild handelsartikel. Al snel ontstond er een heuse tulpenmanie. De bollen wisselden al van eigenaar voordat ze bestonden. Op het hoogtepunt in 1636 liep de prijs voor een enkele bol op tot de prijs van een huis.
Naar de bollen!
De hyacint nam in de 19e eeuw de populaire plaats van de tulp in en toen ontstond een kleine hyacintenmanie. De kleurige velden met tulpen, hyacinten en andere bloemen waren een vrolijk beeld in de lente. In de 19e eeuw kwam het bollentoerisme op gang. In 1860 werd in Haarlem de Koninklijke Algemene Vereeniging voor Bloembollencultuur (KAVB) opgericht om de belangen van kwekers en handelaren te behartigen. Rond 1900 werden de eerste bloemencorso’s gehouden, bijvoorbeeld in 1896 in Lisse en in 1904 in Hillegom en Leiden.
Voedzamer dan aardappel
In de 17e en 18e eeuw waren tulpenbollen misschien een luxeproduct, rond 1930 was er sprake van overproductie. De overheid besloot tot sanering, waarbij een derde van de bollen werd vernietigd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd een heel andere kant van de tulpenbol ontdekt: hij was eetbaar. De export lag stil, dus tulpenbollen waren goedkoop te krijgen. De bitterzoete bollen waren zeer voedzaam en ze waren al na 7 minuten koken gaar.
Op 15 januari 1945 schreef de Leidenaar Kasten dit in zijn dagboek over o.a. de tulpenbollen.
Na de Hongerwinter konden de bollen weer bloeien. In 1947 was het eerste bloemencorso van de Bollenstreek en twee jaar later werd voor het eerst een openlucht bloemententoonstelling gehouden in de Keukenhof.
Prentbriefkaart van de tulpenvelden in Hillegom