Erfgoed Leiden en omstreken

Info

Verhaal: Stadstimmerwerf Gevelstenen en Metseltekens

  • Leiden
  • Geschiedenis 1601-1700
  • Gebouwen

Gevelteken Kort Galgewater


GT_1253 Stadstimmerwerf

De Stadstimmerwerf is gelegen aan het Galgewater en bevatte oorspronkelijk de woning van de stadstimmerman in de oostvleugel.
Het gebouw dateert uit 1612, zoals te zien is aan het jaartal boven de voordeur, en heeft een trapgevel met speklagen van Bentheimersteen, en zijgevels.
De oorspronkelijke westelijke vleugel, waarin zich de woningen van de stadssteenhouwer en de stadsmetselaar bevonden, heeft in 1824 plaats moeten maken voor de Morschpoortkazerne. Deze is in 1981 gesloopt.
Het magazijngebouw dateert uit 1650 en is waarschijnlijk gebouwd ter vervanging van een kleiner gebouw.

.
GT_1164
De toegangspoort heeft een gevelsteen met het stadswapen op de sluitsteen en het opschrift "Stadstimmerwerf".

Geschiedenis
De oudst bekende werf van Leiden, genaamd De Ark, dateerde uit 1553 en lag aan het Rapenburg ter hoogte van nr. 114. Hier liep een grachtje langs waar kleine schepen konden aanleggen en hun vracht konden lossen of laden.
De werf was aan het begin van de 17e eeuw te klein geworden en daarom bouwde men in 1603 een nieuwe werf tussen de Houtstraat, Pieterskerkhof en het Rapenburg.
In 1611 werd de stad uitgebreid met een nieuwe wijk tussen het Galgewater, de Oude Vest, de Oude Herengracht, de Mare, de Rijnsburgersingel en de Morssingel. Hier zouden voornamelijk de overlastgevende industrieën een plek moeten vinden.


GT_2052 Foto stiel

Dat is de reden dat in deze wijk de Beestenmarkt en de nieuwe Stadstimmerwerf een plaats vonden. Er was voldoende ruimte en aan het Galgewater konden grote schepen worden geladen en gelost.
In 1650 werd achter de Stadstimmerwerf begonnen met de bouw van een drielaagse graanopslagplaats.
Stadsbouwmeester Willem van der Helm was tussen 1662 en 1675 hoofd van de stadstimmerwerf.


Foto Stiel

Bovenop de gevel staat een wapenhoudende leeuw.

_

_

GT_1924 Foto H. de Sterke

Aan het einde van de twintigste eeuw is het pand geschikt gemaakt voor de huisvesting van bejaarden.

....
Object GT_1253
Een metselteken bevindt zich op de muur aan de Smidssteeg: een ruit-teken, geflankeerd door 2 wijdingskruisjes.
Foto's; http://www.bovenlichten.net/id516.html

Apart is het kijk gaatje in de muur:


foto H. de Sterke

Bronnen:

E.H. ter Kuile, Leiden en Westelijk Rijnland. Rijksuitgeverij Dienst van de Nederlandsche Staatscourant, Den Haag / Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist 1944
Website www.bovenlichten.net
Wikipedia

Opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden, voor meer informatie zie ons colofon.


kaart