GT_1486


Dit gedenkteken voor Antonie Thomas Lubertus Rouwenhorst Mulder (Leiden, 28 april 1848 - Nijmegen 6 maart 1901) is aangebracht op zijn geboortehuis. Zijn vader dreef hier ooit een tabakshandel en sigarenfabriek.
Op 8 mei 1990 onthulde Hitoshi Yoshida, burgemeester van de Japanse stad Misumi, dit gedenkteken door de eroverheen gedrapeerde Japanse vlag weg te trekken.
Rouwenhorst Mulder werkte in Japan van 1879 tot 1890 in dienst van de Japanse overheid. Hij is daar nog steeds bekend als o-yatoi gaikokujin, één van de 'watermannen'. Hij is beroemd vanwege zijn waterstaatkundige werken, zoals de aanpassing van verschillende rivieren en havens. De haven van Misumi werd door hem aangelegd.
Hij werd door de Japanse keizer onderscheiden met de 'Officier in de Orde van de Heilige Schat'.

Anthonie Rouwenhorst Mulder werd geboren op 28 april 1848 te Leiden als zoon van de tabakshandelaar Anthonie Thomas Lubertus Rouwenhorst Mulder en zijn vrouw Anna Carolina Elisabeth d'Ailly. Ze woonden op de Haarlemmerstraat nr. 420.
Hij bezocht de lagere school in Leiden en Alkmaar, volgde zijn middelbare onderwijs in Haarlem en studeerde van 1867 tot 1872 aan de Polytechnische School in Delft (thans TU Delft), waar hij afstudeerde als civiel ingenieur.
Op 29 april 1891 trad hij in Wageningen in het huwelijk met Margaretha Anna Jongkindt Coninck. Hij overleed in 1901 op drieënvijftig jarige leeftijd.

Loopbaan:
Na zijn afstuderen in 1872 kwam hij in dienst bij Rijkswaterstaat. Hij verrichte peilingen in de Waal bij Herwijnen maar al na een jaar ruilde hij deze baan voor een positie in dienst bij prins Hendrik. Hendrik koesterde de levendige wens een Nederlandse handelspost bij de noordelijke ingang van het Suezkanaal, bij Port Saïd, te vestigen alwaar Nederlandse schepen hun voorraad zouden kunnen inslaan. Deze plannen kregen veel kritiek en men waarschuwde Prins Hendrik voor de grote risico's. Prins Hendrik zette zijn plannen door en stelde Rouwenhorst Mulder aan om de plannen te maken te realiseren. Er werden diverse gebouwen neergezet waaronder een hoofdgebouw, een magazijn, een kolenloods, een goederenloods, dienstwoningen, twee aanlegsteigers en de fundering voor een waterreservoir. Tevens werd er een hotel gerealiseerd met de naam 'de Nederlanden'.
Rouwenhorst Mulder werkte van augustus 1873 tot augustus 1876 in Port Saïd.
De critici kregen in de loop van de tijd hun gelijk want de handelspost bleek inderdaad geen succes te zijn. Met het onverwachte overlijden van de prins op 13 januari 1879 eindigde deze missie en werden de eigendommen verkocht.

In mei 1877 trad Rouwenhorst Mulder in dienst bij de gemeente Den Haag. Hij werkte hier een jaar, tot augustus 1878. Hij werkte aan de aanleg van het Verversingskanaal en het rioleringsstelsel. Ook was hij betrokken bij het ontwerp van een stoomtramweg van Haarlem naar Bloemendaal.

Na de openstelling van Japan, in 1868, ontstond daar geleidelijk aan behoefte aan de opbouw van een moderne infrastructuur. Zo ontstond er de vraag naar Nederlandse deskundigheid op het terrein van de waterhuishouding. Verschillende Nederlandse ingenieurs werden ingeschakeld om de havens toegankelijk te maken voor de grote handelsstoomschepen. Ook moesten de rivieren bevaarbaar gemaakt worden.
De steden die aan deze rivieren en zeemondingen lagen kwamen daardoor tot grote economische bloei. Tot op heden worden deze Nederlandse ingenieurs in Japan geëerd met standbeelden, gedenkplaten, recreatieparken, films en toneelstukken.
De eerste 'wateringenieurs' die actief waren in Japan waren Cornelis Johannes van Doorn (1837-1906) en Isaac Anne Lindo (1848-1941). De laatste was verantwoordelijk voor de invoering van de nog steeds gebruikte hoogtemaat Tokyo Peil, thans Japan Standard genoemd.
Ook Rouwenhorst Mulder vertrok in 1879 naar Japan om daar in dienst van de overheid aan de rivieren te werken. Hij was onder andere verantwoordelijk voor het verbeteren van de rivieren Yedo-gawa en Narose-gawa. Hij maakte een ontwerp voor de verbetering van de haven van Tokio die in die tijd moeilijk te bereiken was doordat er uitgestrekte slibbanken lagen. Rouwenhorst Mulder construeerde hier een rivier, de Samida-gawa, door middel van een dam die de haven afscheidde en een tijbassin ter grootte van 1.400 hectare. Ook bij andere havens voerde hij verbeteringen door. In 1890 keerde hij terug naar Nederland.
Tijdgenoten van Rouwenhorst Mulder in Japan waren Johannis de Rijke en George Escher.

Na zijn terugkeer vestigde Rouwenhorst Mulder zich weer in Den Haag waar hij zich bezig ging houden met de vissershaven van Scheveningen.
In 1897 verhuisde Mulder naar Nijmegen. Nu had de stoomtramlijn zijn aandacht.

In Japan staat bij het Tone kanaal een monument voor Rouwenhorst Mulder dat in 2010 bezocht werd door (toen nog) Kroonprins Willem-Alexander.
Het graf van Mulder, op begraafplaats Rustoord in Nijmegen, wordt regelmatig door Japanse toeristen bezocht.

Filmmaker Louis van Gasteren bracht in 2002 een documentaire uit over deze Nederlandse ingenieurs in Japan, genaamd 'In een Japanse Stroomversnelling; Nederlandse watermannen in Japan 1872 - 1903' over De Rijke en Escher.
Tevens schreef hij twee boeken over dit onderwerp.

Bronnen:

Louis van Gasteren e.a., In een Japanse stroomversnelling: berichten van Nederlandse watermannen – rijswerkers, ingenieurs, werkbazen – 1872-1903, Amsterdam; Zutphen: Euro Book Productions/Walburg Pers, 2000.
Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek (NNBW): Anthonie Thomas Lubertus Rouwenhorst Mulder door Johan Christoffel Ramaer
Tentoonstellingscatalogus Von Sieboldhuis, Hollandse watermannen, 17 oktober 2010 t/m 25 oktober 2010
Dirk J. de Vries in Jaarboek Monumentenzorg 2002, Nederlandse vindingen in Japan.
Wikipedia

Opgesteld door de commissie Geveltekens van de Historische Vereniging Oud Leiden. Voor meer informatie zie ons colofon.