Hier word je stil van: lijsten met namen van vaders, moeders, zoons, dochters, opa’s en oma’s. De lijsten zitten in de politiedossiers van de Leidse politie. Teveel namen om snel op te tellen. Deze Leidenaren zijn opgepakt omdat ze als Jood zonder vergunning zijn veranderd van woonplaats. Of ze waren getrouwd met een Joodse Leidenaar of omdat ze hulp verleenden aan een Joodse buur.
Eerste pagina met namen van Joodse Leidenaren die opgespoord moesten worden - 1943. Uit Leids politiearchief 552 4624
De Jodenvervolging blijkt een geoliede machine: de vele lijsten vormen het tastbare bewijs van de massamoord op Europese Joden tijdens het Nazi regime. Het merendeel van de mensen op de lijsten is niet teruggekeerd en is vermoord in de concentratiekampen.
Eén pagina van een andere set van 7 pagina's met namen van Joodse Leidenaren. Met rode kruizen zijn namen gemarkeerd die niet opgespoord konden worden, omdat ze ondergedoken waren. (niet gedateerd in Leids politiearchief 552 4624)
Jacob Philipson
Jacob Philipson was administrateur bij het Joods Weeshuis in Leiden. Hij en zijn gezin doken tijdens de oorlog op verschillende plekken onder. In de politiedossiers op Dossier071.nl lezen we dat Jacob op 23 juni 1943 wordt gearresteerd door de rechercheurs Biesheuvel en De Groot. Het Joods weeshuis was toen al ontruimd. Precies een maand na zijn arrestatie overlijdt Jacob in Sobibor. Voor zijn voormalige woonadres Van der Waalsstraat 34 ligt een stolperstein-gedenksteentje. De rest van zijn gezin overleefde de oorlog.
'Lijst van Joden die in strijd met artikel 3 der bekendmaking van de Com-Generaal voor de openbare veiligheid van 15 september 1941 van woonplaats zijn veranderd en in het alg politiearchief zijn gesignaleerd' opgesteld door de Politie Leiden.
Meijer van Kleeff
Meijer van Kleeff, directeur-eigenaar van de bioscoop Lido in de Steenstraat, wordt op 17 augustus 1943 gearresteerd als verdachte voor het verbergen van joden. Hij verzorgde een onderduikadres voor zijn joodse neef, bij zijn buurman. Na een paar dagen op het politiebureau in Leiden en Den Haag komt Meijer - samen met zijn neef - terecht in Kamp Vught. Op 31 januari 1944 overlijdt hij in concentratiekamp Auschwitz-Birkenau. Voor zijn oude adres, Lorentzkade 4, ligt een gedenksteentje. Zijn vrouw en kinderen overleefden de oorlog.
In het dossier zit één pagina met persoonsnamen met zgn. gemengde huwelijken.
Ernst Loeb in de politiedossiers
Voor Boekhandel De Kler aan Breestraat 161 liggen vier stolperstein-gedenktekens. Ernst en Jenny Loeb hadden daar in Tweede Wereldoorlog een meubelwinkel. In 1940 is de winkel van Ernst Loeb beklad met ‘Verzuip de Joden’. In 1941 om 04.15 komt de melding binnen bij de politie dat het pand aan de Breestraat wederom beklad is. Deze keer met "Nederland, maak schoon je nest: De Joodsche invloed is de pest!" Ook krijgt Loeb telefonisch bericht dat de winkel in brand zou worden gestoken.
In de politiedossiers staat dat Ernst al in april 1942 is gearresteerd en op 26 mei om 14 uur naar de Sicherheitspolizei in Den Haag wordt gebracht. Daarom staat hij niet op de lijsten uit 1943. Na twee weken opsluiting in het Huis van Bewaring in Scheveningen, komt hij vrij. Maar in juli 1942 wordt hij opnieuw opgepakt, gedeporteerd en uiteindelijk vermoord in Auschwitz. Ook zijn vrouw Jenny en twee van zijn kinderen overleven de oorlog niet.
Dossier071: toegankelijk maken van de politie archieven 1940-1945
De politiearchieven zijn een belangrijke bron voor de reconstructie van de geschiedenis van Leiden en Katwijk in WO II. Vooral de dag- en nachtrapporten waarin alle gebeurtenissen in de stad werden opgeschreven, geven een goed beeld over de gang van zaken. Aan de hand van getuigenverklaringen, politieaantekeningen en processen-verbaal brengen we inzicht in de gebeurtenissen.
Zelf zoeken in de politiedossiers? Dat kan via de zoekpagina op dossier071.nl.