De vondst van deze week zijn de ondergrondse restanten van 17de-eeuwse huisjes aan de Waardgracht. Recent werd een huizenblok uit de jaren zeventig aan de Waardgracht en het Lakenplein gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Dit braakliggend terrein biedt archeologen de kans om een opgraving uit te voeren. Om vast te stellen of onderzoek hier zinnig is, is van te voren een sleuvenonderzoek uitgevoerd door IDDS. Tijdens een sleuvenonderzoek worden smalle sleufjes, in dit geval vier, gegraven om vast te stellen of daadwerkelijk archeologische resten aanwezig zijn. Tijdens het onderzoek werden op de plaats, waar tot voor kort nog de panden uit de jaren zeventig stonden, de resten van muurfunderingen van de huizen en tuinen, riolen, beerputten en kelders gevonden.
De resten van een riool, dat tijdens het sleuvenonderzoek is aangetroffen. Het riool had een gewelf. De resten daarvan zijn als losse stenen zichtbaar op de foto (Foto IDDS)
Dit is een bijzondere vondst, want het vermoeden bestond dat tijdens de periode van de stadsvernieuwing in de jaren zeventig de toen ernstig verkrotte huisjes op grote schaal gesloopt zouden zijn en dat dus ook de funderingen van de huisjes aan de Waardgracht zouden zijn verdwenen.
Kaart van Johannes Dou uit circa 1663, op deze kaart zijn de straten, de huisjes en het riool ingetekend, zoals die op deze locatie waren gepland (Tekening Johannes Dou, 1663. Collectie ELO, PV1022.16b)
Het gedeelte van Leiden ten oosten van de Vestestraat is in de jaren 1658/1659 aangelegd. Na het ontzet van Leiden in 1574 begon er een periode van bloei van de stad. In deze periode trokken grote aantallen immigranten uit de Zuidelijke Nederlanden naar Leiden. De stad barstte zowat uit haar voegen. Om de nood te lenigen werd een plan bedacht voor de uitbreiding van de stad ten oosten van de Herengracht. De grachten en de huizen werden aangelegd volgens dit plan. Zo verrees in korte tijd een wijk waar gewoond werd en waar het Leidse laken volgens de modernste technieken geproduceerd werd. Later, in de 18e en 19e eeuw werden delen van de bestaande inrichting weer gesloopt en vielen er gaten in de bebouwing die later weer zijn opgevuld met jongere panden.
Foto van de 1e Looierstraat, een van de straten die hier lag voor de aanleg van het Lakenplein (Foto uit datum onbekend. Collectie ELO, PV5541.2)
Nu blijkt dat de archeologische resten nog gaaf aanwezig zijn, is door de archeologen van Erfgoed Leiden en Omstreken besloten dat hier een opgraving moet worden uitgevoerd op de plaats waar Portaal appartementen wil bouwen. Met deze opgraving hopen zij meer inzicht te krijgen in de manier waarop de wijk is aangelegd, inzicht in de rol die de nijverheid hier speelde en inzicht in de leefomstandigheden van de bewoners. Waren ze rijk of arm en wat voor een voedsel aten zij? De welstand van mensen is bijvoorbeeld vast te stellen op basis van het soort aardewerk dat aangetroffen wordt. Porselein was voornamelijk in gebruik in rijke huishoudens. Versleten, gerepareerd vaatwerk wordt eerder aangetroffen bij armere gezinnen.
Marianne Rietkerk
Over Vondst van de week (#VVDW)
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site en het het twitter-account ErfgoedLeiden houden zij u op de hoogte.
Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'