Erfgoed Leiden en omstreken

Info

VVDW#14: Gecodeerde correspondentie

Binnenkort wordt in de bibliotheek in de Nieuwstraat een gevelsteen onthuld die afkomstig is van een van de Leidse woonhuizen van Willem Bilderdijk.
Bij het samenstellen van een kleine tentoonstelling hierbij met brieven en gedichten van Bilderdijk die zijn band met Leiden illustreren, stuitten we op een bijzonder, klein briefje.

In het archief van de familie Tydeman bevindt zich een groot pakket correspondentie (1709-1805) van Bilderdijk met diens zwager (Samuel Elter) en schoonzus (Maria Petronella Elter-Woesthoven). Hiertussen zit een klein briefje, geschreven in geheimschrift. De gecodeerde brief is door diens schoonzus aan Bilderdijk geschreven en door hem ontcijferd. Het is, blijkens de tekst, een antwoord op een eerdere brief in code, die hij aan haar had gericht.


Willem Bilderdijk (Amsterdam 1756- Haarlem 1831)



Het interessante is dat je door Bilderdijks aantekeningen op het briefje kunt zien hoe hij het heeft ontcijferd. Het viel hem op, dat de g en de b veel voorkomen. Deze letters heeft hij geteld en omdat de b het meest voorkomt heeft hij geconcludeerd dat deze de e zal representeren. De g staat voor de n.


De gehele tekst op het briefje is hieronder getranscribeerd:


geheimzinnige broeder, in welk een taal schrijft gij? is het neer-

abcbdggdabhikblbidgnbopbbgqrrostriuvqcaudscbqgbbi-

duitsch, gelijk ik vermokde waarom schrijft gij alle woorden

lwdqstcaboupdpxbiekplbnrrikestcuivganroobnkkilbg

toch zo onverstaanbaar aan elkander? moet men voor een e een m leezen

qktcfkkgxbisqrrghrrirrgboprglbiekbqebgxkkibbgbbbgeobbfbg

en voor een h een c? of w? verstrekt de x dn b dn r ende h of w, ider

bgxkkibbgcbbgtkvnxbisqibpqlbblbmlghlglbglbckvndlbi

voor een vocaal? of is dit alles dwaaling? u wien deze duister-

xkkibbgxktrrokvdsldgroobslnrrooga; Wndbglbfblwdsqbi

heden licht zijn vraag ik ootmoedig om derzelver uinlegging.

cblbgodtcqfugxirradpkkqekbldakelbifboxbiwdgobaadga


Bilderdijk kon het niet laten om zijn aanmerkingen en correcties erbij te vermelden:

NB Men schrijft anders ik vermoede en niet ik vermokde

ieder, en niet ider

en uitlegging, en niet uinlegging.


Op de achterkant heeft Bilderdijk zijn antwoord geschreven:



ELO, archief Tydeman, fam.,540, inv.nr. 810 (25)


Susan Suèr

kaart