Binnenkort wordt in de bibliotheek in de Nieuwstraat een gevelsteen onthuld die afkomstig is van een van de Leidse woonhuizen van Willem Bilderdijk.
Bij het samenstellen van een kleine tentoonstelling hierbij met brieven en gedichten van Bilderdijk die zijn band met Leiden illustreren, stuitten we op een bijzonder, klein briefje.
In het archief van de familie Tydeman bevindt zich een groot pakket correspondentie (1709-1805) van Bilderdijk met diens zwager (Samuel Elter) en schoonzus (Maria Petronella Elter-Woesthoven). Hiertussen zit een klein briefje, geschreven in geheimschrift. De gecodeerde brief is door diens schoonzus aan Bilderdijk geschreven en door hem ontcijferd. Het is, blijkens de tekst, een antwoord op een eerdere brief in code, die hij aan haar had gericht.
Willem Bilderdijk (Amsterdam 1756- Haarlem 1831)
Het interessante is dat je door Bilderdijks aantekeningen op het briefje kunt zien hoe hij het heeft ontcijferd. Het viel hem op, dat de g en de b veel voorkomen. Deze letters heeft hij geteld en omdat de b het meest voorkomt heeft hij geconcludeerd dat deze de e zal representeren. De g staat voor de n.
De gehele tekst op het briefje is hieronder getranscribeerd:
geheimzinnige broeder, in welk een taal schrijft gij? is het neer-
abcbdggdabhikblbidgnbopbbgqrrostriuvqcaudscbqgbbi-
duitsch, gelijk ik vermokde waarom schrijft gij alle woorden
lwdqstcaboupdpxbiekplbnrrikestcuivganroobnkkilbg
toch zo onverstaanbaar aan elkander? moet men voor een e een m leezen
qktcfkkgxbisqrrghrrirrgboprglbiekbqebgxkkibbgbbbgeobbfbg
en voor een h een c? of w? verstrekt de x dn b dn r ende h of w, ider
bgxkkibbgcbbgtkvnxbisqibpqlbblbmlghlglbglbckvndlbi
voor een vocaal? of is dit alles dwaaling? u wien deze duister-
xkkibbgxktrrokvdsldgroobslnrrooga; Wndbglbfblwdsqbi
heden licht zijn vraag ik ootmoedig om derzelver uinlegging.
cblbgodtcqfugxirradpkkqekbldakelbifboxbiwdgobaadga
Bilderdijk kon het niet laten om zijn aanmerkingen en correcties erbij te vermelden:
NB Men schrijft anders ik vermoede en niet ik vermokde
ieder, en niet ider
en uitlegging, en niet uinlegging.
Op de achterkant heeft Bilderdijk zijn antwoord geschreven:
ELO, archief Tydeman, fam.,540, inv.nr. 810 (25)
Susan Suèr