Dat de VVDW ook “thuis” kan worden aangetroffen bewijst de bouwhistorische vondst van deze week. In het eigen gebouw van Erfgoed Leiden en omstreken (ELO) is tijdens installatiewerkzaamheden boven een verlaagd plafond een originele plafondschildering van het oude archiefgebouw uit 1891-1893 ontdekt.
Eerste archiefgebouw van Nederland
Het archiefgebouw is in 1891-1893 gebouwd naar ontwerp van stadsarchitect en latere rijksbouwmeester D.E.C. Knuttel. Het gebouw is ontworpen in de trant van de neo-gotische architectuurstijl, destijds gebruikelijk voor overheidsgebouwen zoals postkantoren en gerechtsgebouwen. Het archiefgebouw kwam tot stand door een legaat van fabrikant en oud-gemeenteradslid A.J. Krantz, die als dank is afgebeeld boven de entree van het gebouw. Leiden was hiermee de eerste stad in Nederland met een eigen gebouw voor het gemeente-archief. Voorheen was deze gevestigd op de zolder van het stadhuis. Leiden mag van geluk spreken dat het archiefgebouw toen gebouwd is en het gemeentearchief aan de Boisotkade bewaard werd. Daardoor zijn grote delen van het rijke Leidse archief gelukkig bewaard gebleven bij de stadhuisbrand van 1929.
Troggewelfjes
De schilderingen zitten op een plafond van ijzeren balken met daartussen gemetselde gewelven. Deze gemetselde gewelven worden troggewelfjes genoemd. Dit plafondsysteem was tijdens de bouw van het archiefgebouw een modern bouwsysteem en is waarschijnlijk toegepast omdat het sterk en brandwerend is.
De schildering bestaat uit okerkleurige gestileerde motieven op een grijs-groen gestucte ondergrond op de troggewelfjes. De ijzeren balkjes zijn groen geschilderd. Boven het verlaagd plafond is tegen de muur zelfs nog een gedeelte van de originele wandafwerking bewaard. Dit bestond uit grote grijze vlakken met groene kaders en daartussen een gestileerde zwarte bies met gele ornamenten. Van bouwtekeningen in het ELO-archief is afleesbaar dat zich in dit vertrek de archivariskamer bevond. Waarschijnlijk is dat de verklaring waarom dit vertrek op de eerste verdieping deze verzorgde interieurafwerking had.
De schildering op het plafond van ijzeren liggers en bakstenen (foto ELO).
Vermoedelijk is tijdens een ingrijpende verbouwing van 1967 in dit vertrek het verlaagde plafond aangebracht, waarschijnlijk om de stookkosten omlaag te brengen. Dit is het behoud geweest van de plafondschildering en de wandafwerking, waardoor nu weer een deel van de originele afwerking van ons gebouw bekend is. De schildering zit nu nog verborgen boven het verlaagde plafond, maar kan eventueel weer in het zicht worden gebracht.
Edwin Orsel, Erfgoed Leiden en Omstreken
Over Vondst van de week (#VVDW)
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte. Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'.