In de panden Hogewoerd 59-61 is al sinds 1802/1803 een wijnhandel gevestigd. Deze wijnhandel kwam in 1875 in handen van de familie Maat, waarvan de laatste nazaat Mieke Maat in 2013 overleed. De oude Wijnkooperij is herontwikkeld naar plannen van architectenbureau Marcel van Dijk in opdracht van eigenaar Stichting Diogenes Leiden.
De aparte bovenwoning Hogewoerd 61 is ten behoeve van de planontwikkeling deels ontdaan van zijn moderne voorzetwanden en afwerkingen. Tijdens deze werkzaamheden kwam in de voorkamer bijzondere wandafwerkingen met vele behanglagen en een muurschildering tevoorschijn. In opdracht van Diogenes verrichtte behangseldeskundige dr. Richard Harmanni onderzoek naar deze afwerkingen. Het bleek dat de lagen ongeveer 250 jaar interieurgeschiedenis weerspiegelden. De muurschildering met rode bloemen op een groene ondergrond dateert uit 1740-1750 en een vergelijkbare muurschildering is in Leiden onbekend. Van de kamerafwerking uit die periode bleven ook twee beschilderde deurtjes, die elders in het pand als vliering waren hergebruikt, bewaard.
Behangpakket op de muurschildering in Hogewoerd 61 (foto Stichting Diogenes Leiden)
25 lagen
De oudste laag behang is op grondpapier geplakt waarvoor misdrukken van een boek 'Beknopte natuurlijke historie der zoogende dieren', dat in 1796 in Leiden werd uitgegeven, zijn gebruikt. De allereerste laag behang zal kort daarna zijn aangebracht, waarmee de muurschildering uit het zicht verdween. Niet minder dan 25 behanglagen werden in het lagenpakket aangetroffen bij het gespecialiseerde onderzoek, waarvan het jongste behang van omstreeks 1965. De datering van de behangsels op basis van hun stilistische vormgeving maakt duidelijk dat tot 1840 gemiddeld om de 15 jaar het behang is vernieuwd, tot 1910 om de 10 jaar en daarna om de 5 jaar. Deze trend is al vaker waargenomen en is verklaarbaar door de opkomst van het nog relatief kostbare behangpapier in de 18de eeuw en de industrialisatie waardoor behang goedkoper werd en beter verkrijgbaar. De relatief hoge frequentie van om de 5 jaar op nieuw behangen is deels verklaarbaar door de toepassing van kolenkachels en deels door het feit dat de bovenwoning verhuurd werd met vermoedelijk een regelmatige wisseling van huurders.
Detail behangpakket in Hogewoerd 61 (foto Stichting Diogenes Leiden)
Het aantreffen van een behangpakket van 25 lagen is uitzonderlijk en vertelt veel over dit pand. De vondst maakt in het algemeen ook duidelijk wat voor informatie historische behangafwerkingen kunnen bevatten, niet alleen over interieurmode in een bepaalde tijd, maar ook over de afwerking en het gebruik van ruimtes door de eeuwen heen.
Edwin Orsel, Erfgoed Leiden en Omstreken
Over Vondst van de week (#VVDW)
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen. Via deze site, twitter en facebook houden zij u op de hoogte. Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'.