Decoratieve elementen
Witte Singel 96 maakt deel uit van een blokje van zes woningen. De voorgevels van deze rijksmonumenten hebben een, voor de periode van rond 1900, karakteristieke overgangsarchitectuur met kenmerken van zowel de neo-hollandse renaissance als de art nouveau. De vormgeving van de gevel kent veel decoratieve elementen, waaronder balkons met hekwerken, lateien, banden en bekroningen. Bovenin de gevel is het bouwjaar van het pand weergegeven, met links ANNO en rechts 1903.

Rood voegwerk
Veel decoratieve elementen van de gevel zijn wit geschilderd. Bij het onderhoudswerk kwam onder de lagen verf de oorspronkelijk onbeschilderde kunststeen tevoorschijn. Bovendien bleek de  jaartalaanduiding met rode verf te zijn benadrukt. Een bijzondere ontdekking was dat een deel van de voegen rond de decoratieve elementen in rood is uitgevoerd. De voegen zijn niet rood geschilderd, maar van door en door gekleurde rode mortel gemaakt. Het overige gevelvoegwerk tussen de bakstenen heeft een normale grijswitte kleur. De gevel moet een bijzonder beeld hebben gevormd met het licht gevoegde rode metselwerk, de gele ontlastingsbogen en de onbeschilderde, grijze kunststenen decoratieve elementen, aangezet met rode voegen.


Afb. 1 en 2 Het herstelde gevelbeeld van Witte Singel 96, tussen de geschilderde buurpanden. Foto ELO, Jan Lagas

Het toepassen van gekleurd voegwerk is in de periode dat het blokje is gebouwd, vaker toegepast. Meestal om de architectuur te versterken. Bijvoorbeeld om het rode voegwerk te laten wegvallen bij strakke rode stenen, of met gele voegen bij strakke gele stenen. Ook werd dit gedaan om ornamenten in de gevel extra naar voren te laten komen, zoals hier het geval is.  Helaas komt dit fenomeen steeds minder vaak terug in het gevelbeeld.

Rode accenten terug
In overleg tussen eigenaar en gemeente is besloten om het overschilderen in wit achterwege te laten en het kunststeen in zijn originele, onbeschilderde afwerking te behouden en de rode accenten te herstellen. In het gevelbeeld van de zes panden is goed het contrast te zien tussen het herstelde, fraaie en doordachte gevelbeeld met het onbeschilderde  kunststeen met rode voegen en het nog niet gewijzigde beeld met de, door de egaal (witte) verfafwerking vlak ogende, geschilderde delen.


Witte Singel in 1984

Vreewijk in Leiden sinds 1896
Het blokje waar Witte Singel 96 onderdeel van is, staat in de wijk Vreewijk. Deze wijk dankt zijn naam aan de buitenplaats Vreewijk, vroeger Spawijk, waarvan huize Vreewijk nog steeds midden in de wijk te vinden is. Aan het eind van de 19de eeuw werd de buitenplaats verkaveld en gedeeltelijk bebouwd met huizen, om de woningnood in Leiden te ledigen. Vreewijk lag echter in de gemeente Zoeterwoude. Pas in 1896 werd Vreewijk, samen met andere gebieden buiten de singels, onderdeel van de gemeente Leiden. Kort daarna, in 1903, werd het blokje Witte Singel 92-97 gebouwd door de Leidse bouwondernemer Jan Botermans, die veel huizen in Leiden heeft gerealiseerd. Botermans was opgeklommen van timmermansknecht tot bouwondernemer en eigenaar-directeur van de Eerste Leidsche Maatschappij van Grondbezit. De panden zijn rijksmonument.

Leids kleurenproject
Dat kleuren een belangrijk onderdeel zijn van het historisch stadsbeeld, bewijst het Leids kleurenproject dat al vele historische gevels zijn in hun oorspronkelijke kleuren geschilderd met behulp van de Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld.

Over Vondst van de week (#VVDW)
Vondst van de week (#VVDW) is een rubriek van de erfgoedexperts van Erfgoed Leiden en Omstreken. Zij doen daarin verslag van opmerkelijke vondsten en ervaringen.
Via deze site en het twitter-account @ErfgoedLeiden of facebook.com/erfgoedleiden houden zij u op de hoogte.
Bekijk ook andere archiefvondsten, bodemschatten én bouwgeheimen via 'Erfgoed in Kaart'

 

Rients Anne Slotema en Edwin Orsel